Giao dịch kỷ luật làm chủ thị trường (The Litte book of Market Wizards) – Jack D. Schawager
Cuốn sách này là bản tóm gọn cho 4 cuốn market wizards của Schawager đã xuất bản trước đây. Các bạn vẫn nên đọc chi tiết 4 cuốn sách này nói về 59 nhà giao dịch hàng đầu mà tác giả đã phỏng vấn trước đây.
- Thất bại không chỉ là dự báo
Hầu hết các nhà giao dịch bắt đầu giao dịch với các sự thất bại liên tục. Họ giao dịch 1 cách tự phát, giao dịch theo lời mách bảo của bạn bè, giao dịch theo tin đồn hay nhận định sai lầm… và họ còn sử dụng đòn bẩy quá lớn cho 1 vị thế cụ thể và dễ dàng bị thanh lý chỉ sau 1 đợt biến động bất chợt xảy ra với tài sản đó.
Các nhà giao dịch thành công sau giai đoạn tồi tệ này đã nhận ra điều quan trọng là sự bền bỉ. Họ đã học được tính kỷ luật, sự chăm chỉ và mục tiêu lợi nhuận vừa phải, nhất quán, thay vì cố gắng làm giầu nhanh chóng. Các tham vọng làm giầu nhanh chóng đều dễ dàng gặp phải thất bại thê thảm sau đó trong chỉ cần 1 hoặc 1 vài lần sai lầm.
- Điều gì không quan trọng
Không có gì luôn đúng hoặc luôn sai trên thị trường, cũng không có 1 công thức nào có thể trả lời cho mọi sự chuyển động của giá trên thị trường cả. Có hàng triệu cách khác nhau để kiếm được tiên trên thị trường chứng khoán, nhưng bạn cần tìm kiếm cách phù hợp với mình.
- Giao dịch theo phong cách riêng của bạn
Nhìn chung các nhà giao dịch thành công luôn tìm thấy 1 phương pháp phù hợp với tính cách của họ. Có người chỉ dùng phân tích cơ bản, có người chỉ dùng phân tích kỹ thuật, có người kết hợp cả 2, có người sử dụng định lượng, có người sử dụng các phương pháp quản lý rủi ro barrar,… nhưng khi họ thấy nó phù hơp và sử dụng 1 cách thành thạo thì sẽ thành công theo cách của họ.
- Sự cần thiết của 1 lợi thế
Khi bạn không có lợi thế thì dù bạn có quản lý dòng tiền tốt đến đâu cũng sẽ rất khó có thể thành công. Vì nếu không có 1 tỷ lệ cược nghiêng về phía bạn thì càng chơi lâu bạn sẽ càng thua lỗ. Việc quản lý vốn chỉ hữu ích trong việc giảm thiểu tổn thất và bảo toàn vốn khi bạn có 1 lợi thế nhất định. Để có 1 lợi thế thì bạn cần có 1 phương pháp đầu tư được kiểm định có tỷ lệ chiến thắng cao hơn mức trung bình, các nhà giao dịch thành công đều tin rằng phương pháp của họ là cái đem lại lợi thế cho họ khi giao dịch.
Bạn cần có sự kết hợp cả 2 là phương pháp giao dịch (để có lợi thế) và quản lý vốn (quản lý rủi ro) để làm tiền đề cho sự thành công khi giao dịch.
- Sự chăm chỉ sẽ đèn đáp bạn
Thái độ của nhà đầu tư là luôn phải chuẩn bị tốt hơn so với người mà tôi sẽ phải cạnh tranh với. Cách tôi chuẩn bị là thực hiện công việc của mình mỗi đêm. Các nhà giao dịch thành công hầu hết là những người nghiện công việc và cực kỳ chăm chỉ, cẩn trọng.
Giao dịch làm cho mọi người tham gia vào đều cảm thấy tự tin rằng họ có thể dễ dàng kiếm được nhiều tiền từ nó mà không cần bỏ nhiều công sức nghiên cứu. Đây có lẽ là lĩnh vực mà có vẻ người không hề biết gì hay không hề được đào tạo gì cũng sẵn sàng tham gia với niềm tin mình sẽ thắng lợi. Đây là 1 sự ngộ nhận rất sai lầm của đám đông.
- Giao dịch tốt không cần quá nhiều nỗ lực
Sự chăm chỉ được nằm ở giai đoạn chuẩn bị giao dịch. Còn khi đã vào giao dịch thì sẽ không cần quá nhiều công sức. Bạn cần rèn luyện để chuẩn bị kỹ càng và khi cần giao dịch ta tiến hành giao dịch 1 cách chủ đọng mà không cần quá nhiều đắn đo suy nghĩ nữa vì nó đã nằm ở giai đoạn chuẩn bị kỹ lưỡng trước đó.
- Khoảng thời gian tệ nhất và tốt nhất
Trong giao dịch, sẽ có các giai đoạn mọi thứ đi chệch hướng và không như ý của bạn. Điều này là không thể tránh khỏi và ta cần biết cách xử lý chúng. Các phù thủy đều khuyên ta nên làm các việc sau khi điều đó xảy ra với mình:
- Giảm quy mô giao dịch: nhiều người lựa chọn giảm mạnh quy mô giao dịch về còn 1/5 – 1/10 so với giai đoạn bình thường. Hoặc giảm mạnh về mức giao dịch tối thiểu và tích cực kiếm tiền trở lại từ mức nhỏ tăng dần trở lại khi kết quả giao dịch tích cực trở lại.
- Dừng giao dịch
Khi giai đoạn đặc biệt thuận lợi tới, nhất là sau khi 1 giai đoạn thuận lợi kéo dài thì các nhà đầu tư cũng sẽ lựa chọn giảm quy mô đầu tư để tránh các khoản lỗ lớn xảy ra bất ngờ sau 1 giai đoạn tăng quá dài và quá lớn.
- Quản lý rủi ro
Đừng tập trung vào việc kiếm tiền; tập trung vào việc bảo vệ những gì bạn có. Đó là câu châm ngon mà nhà đầu tư tài ba khuyên chúng ta. Các nhà đầu tư mới thường nghĩ rằng 1 phương pháp đầu tư siêu việt là cái họ cần. Nhưng rồi sau đó họ sẽ nhận ra điều đó là chưa đủ. Họ cần phương pháp quản lý vốn để quản trị rủi ro nữa.
1 số khuyên bạn nên tự đặt ra điểm dừng cho bạn để bạn biết đâu là lúc bạn cần phải xử lý quyết liệt và triệt để nhằm tránh đi các khoản thua lỗ quá lớn khi thua lỗ ập đến với bạn. Tuy nhiên, ngưỡng chịu đau của bạn ở đâu bạn cũng cần tính toán, vì nếu sâu quá có thể phá hủy tài khoản của bạn, hoặc khi bạn vừa thoát ra khỏi vị thế bởi các lệnh dừng lỗ lại nhanh chóng quay trở lại vị thế vì lo sợ bỏ lỡ cơ hội.
Ngoài cách nhanh chóng thoát khỏi vị thế, bạn cũng có thể sử dụng các hợp đồng quyền chọn bán, sử dụng hợp đồng tương lai để hedging vị thế đang có nếu lo sợ bạn vừa bán xong thì tài sản sẽ đảo chiều ngay sau đó và bạn bị bỏ lỡ cơ hội.
Có 1 cách khác trong việc quản lý chặt chẽ là đặt ra việc quy mô thua lỗ hàng năm không được quá bao nhiêu %, ví dị là 5%. Nếu có 1 đợt giảm 3% tài khoản thì khoản vốn đầu tư sẽ bị giảm ½ ngay lập tức để nếu có bị thua lỗ tiếp 3% thì tổng quy mô lỗ cũng chưa tới 5% NAV.
Các nhà giao dịch tài giỏi nhất cũng chỉ có tỷ lệ chiến thắng trên mỗi giao dịch khoảng 63%, và hầu hết các nhà giao dịch chuyên nghiệp sẽ có tỷ lệ ở quanh 50-55% nên việc bạn sai là thường xuyên và cần học cách cắt giảm vị thế nhanh chóng khi bạn sai. Khi bạn đầu tư 1 vị thế và tin tưởng hoàn toàn vào quan điểm đầu tư của mình nhưng thị trường lại đang đi ngược lại với đánh giá của bạn, tốt hơn hết hãy cắt giảm ½ vị thế ngay lập tức và tiếp tục cắt giảm nếu nó tiếp tục đi ngược lại ý kiến của bạn. Bạn không thể bắt thị trường đi theo ý mình được. Nếu lúc nào thị trường đi theo đúng đánh giá của bạn, hãy tăng kích cỡ vị thế trở lại. Có 1 số nhà đầu tư lại giới hạn thua lỗ cho 1 vị thế không được quá 1% hay 2% NAV giao dịch của họ.
- Kỷ luật
Sự khác biệt chính giữa các phù thủy chứng khoán và các nhà giao dịch khác là sự kỷ luật. Kỷ luật tạo ra các quy tắc nhàm chán nhưng những người thành công nhất là những người gần như luôn tuân theo nó. Các cám giỗ cho việc bỏ qua quy tắc sẽ có thể phá hủy tài khoản của bạn 1 cách nhanh chóng đặc biệt khi bạn giao dịch các vị thế có đòn bẩy lớn.
- Tính độc lập
Các nhà giao dịch thành công là những người độc lập. Họ tin tưởng và đi theo phong cách của mình dù nó có tốt lẫn xấu. Nhưng nếu họ kết hợp với phong cách của người khác thì nhiều khả năng họ sẽ kết thức ới điều tồi tệ nhất của cả 2 phong cách.
- Sự tự tin
Sự tự tin là 1 trong những đặc điểm nhất quán ở những nhà giao dịch thành công. Họ thường để phần lớn tài sản của mình ở quỹ mà họ trực tiếp quản lý và họ coi đó là nơi an toàn nhất thế giới để giữ tiền của mình.
- Thất bại là 1 phần cuộc chơi
Khi thua lỗ, các nhà giao dịch thành công sẽ giữ được sử tỉnh táo của mình vì họ đều biết chắc chắn rằng họ sẽ lấy lại được những gì đã mất trước đó. Vì họ có phương pháp để chiến thắng trong dài hạn và 1 vài thua lỗ trong ngắn hạn là điều chấp nhận được và không quá đáng ngại.
- Sự kiên nhẫn
Các nhà giao dịch thất bại thường bị thúc giục giao dịch liên tục khi thị trường chuyển động mà thiếu sự khắt khe chọn lọc kỹ càng khi tiến hành giao dịch. Nhà giao dịch thành công có sự kiên trì chờ đợi cơ hội rất tốt. Họ chỉ tham gia khi họ có lợi thế để giảm thiểu thiệt hại nếu có khi họ sai lầm. Việc chờ đợi các giao dịch tốt tới mức gần như chắc chắn thành công sẽ giúp bạn thành công dài hạn và nó giúp giảm thiểu các giao dịch thua lỗ, sự kiên trì sẽ giúp bạn có lợi nhuận lớn với các giao dịch thành công đủ để bù đắp các giao dịch thua lỗ gặp phải.
- Không có sự trung thành
Sự trung thành là điều ít có trong các nhà giao dịch thành công. Họ rất linh hoạt và sẵn sàng sửa sai ngay khi thị trường chi ra cho họ thấy nhận định của họ đã là sai lầm.
Các nhà giao dịch giỏi thanh lý vị thế của họ khi tin rằng mình sai; những nhà giao dịch vĩ đạ đảo ngược vị thé của họ khi tin rằng mình đã sai. Nếu muốn thành công với tư cách là 1 nhà giao dịch, bạn không thể xây dựng sự trung thành với vị thế của mình.
- Quy mô vị thế là yếu tố quan trọng
Giao dịch lớn hơn với các vị thế có khả năng cao hơn và giao dịch ít hơn hoặc không giao dịch với các vị thế có khả năng thấp hơn sẽ giúp bạn có thể chuyển bại thành thắng.
Vị thế càng lớn, càng có nhiều nguy cơ dẫn đến các quyết định giao dịch bị tác động bởi nỗi sợ thay vì trên phán đoán và kinh nghiệm. Nên các giao dịch quá lớn cho quy mô vốn có thể làm tê liệt hành động của nhà đầu tư khi thị trường đi ngược lại dự báo của anh ta.
- Làm điều không thoải mái
Xu hướng tự nhiên tìm kiếm sự thoải mái khiến con người đưa ra những quyết định tồi tệ hơn mức ngẫu nhiên trong giao dịch. Nghĩa là khi ta làm 1 cách thoải mái (thỏa mãn về mặt cảm xúc) thì kết quả lựa chọn còn kém việc lựa chọn 1 cách ngẫu nhiên.
Ví dụ điển hình là mua vào khi giá giảm và bán ra khi giá tăng là khao khát tự nhiên của con người. Nhưng tỷ lệ của việc làm như điều trên gặp thất bại cao hơn nhiều so với việc bán ra khi giá bắt đầu giảm và tiếp tục mua vào khi giá tăng rất nhiều.
- Cảm xúc và giao dịch
Giao dịch theo cảm xúc và bốc đồng sẽ tạo ra các giao dịch tồi tệ. Khi được hỏi về các sai lâm của mình, các phù thủy chứng khoán thường kể về các giao dịch sai lầm của họ khi bị cảm xúc chi phối. Các sai lầm giao dịch theo cảm xúc này thường gặp khi bạn muốn dốc sạch túi để lam 1 cú trót, hay cố gắng gỡ gạc sau 1 thua lỗ lớn hoặc định làm 1 cú lớn để đảo ngược tình thế khó khăn tài chính hiện tại. Các giao dịch kiểu này thường sẽ phá hủy tài khoản của bạn nhanh chóng.
Chúng ta cũng cần phân biệt giao dịch theo trực giác và giao dịch theo cảm xúc. Giao dịch theo trực giác không phải là điều tồi tệ, nhưng giao dịch theo cảm xúc là loại giao dịch tồi tệ nhất trong các loại giao dịch. Bí quyết phân biệt trực giác và cảm xúc là phân biệt giữa những gì bạn muốn xảy ra và những gì bạn biết sẽ xảy ra.
- Giao dịch động và giao dịch tĩnh
Các nhà giao dịch thành công trong dài hạn sẽ học cách thính nghi. Các chiến lược thành công trong quá khứ có thể sẽ kém hiệu quả hơn ở hiện tại và tương lai và các nhà giao dịch phải điều chỉnh nó cho phù hợp với hoàn cảnh hiện tại. Bạn nên lựa chọn việc chia nhỏ vị thế vào/ra thay vì và/ra ở 1 mức giá duy nhất.
- Phản ứng của thị trường
1 phản ứng ngược với dự đoán trước tin tức thị trường có thể có ý nghĩa hơn bản thân tin tức đó. Khi thị trường nhận được thông tin tốt và đi xuống, điều đó có nghĩa là thị trường đang rất yếu. Khi nó nhận 1 tin xấu và tăng, điều đó có nghĩa là thị trường đang lành mạnh.
- Giá trị của những sai lầm
Cải thiện thông qua những sai lầm cũng là lý lẽ mà các nhà đầu từ thành công đều đồng ý. Bạn cần phân tích các giao dịch của bạn để biết hiệu quả của nó đến từ đâu và thiệt hại từ đâu để điều chỉnh theo hướng tăng những gì hiệu quả và giảm bớt những gì ngược lại. Bạn cũng nên có nhật ký giao dịch của mình để theo dõi lại các giao dịch và nhận ra tại sao bạn mắc phải sai lâm với giao dịch sai.
- Từ ý tưởng đến thực hiện
Cách thức thực hiện 1 giao dịch có thể quan trọng hơn bản thân ý tưởng giao dịch đó. Thay vì giao dịch trực tiếp cổ phiếu bạn đánh giá, bạn có thể lựa chọn cách giao dịch khác như trái phiếu hay quyền chọn nhưng cũng có cùng mục đích ý tưởng ban đầu của bạn.
- Sau giai đoạn khó khăn
Tâm quan trọng của quản lý rủi ro và sự cần thiết của tính kỷ luật là điều mọi phù thủy chứng khoán đều đề cập. Nhưng nếu bạn lo lắng về 1 vị thế suốt đêm, đặc biệt là vào cuối tuần, và bạn có thể thoát ra với mức giá tốt hơn nhiều so với mức bạn nghĩ khi thị trường mở cửa trở lại, thì thường tốt hơn bạn nên giữ lại vị thế đó.
